Vandaag een “Stuurloos” podcast geluisterd van de Volkskrant over de BIT/AcICT adviezen. Ik heb diverse malen te maken gehad met deze adviezen bij KVK en Binnenlandse Zaken. De adviezen die ik ken zijn scherp en leggen de vinger op veel zere plekken. Die zere plekken zijn vaak zaken als “slechte specificaties”, “niet sluitende business case” of “ontbrekende kaders”.
Ik mis in de analyse een factor die ik zelf vaak ben tegengekomen; het geloof in de magie van ICT oftewel “De Harry Potter factor (HPF)”.
Als ICT iets magisch is hoef je niet te specificeren wat “het” moet doen; dat weet ICT immers zelf wel. Gecombineerd met het geloof in vooruitgang en de overtuiging dat bestaande processen en medewerkers vooruitgang belemmeren wordt ICT een wondermiddel dat alle denkbare problemen oplost.
Bij KVK heb ik de Harry Potter Factor meegemaakt als verantwoordelijke voor digitalisering van het inschrijf proces voor ondernemingen. Van de 160 baliemedewerkers was een groot deel al ontslagen en vervangen door uitzendkrachten vooruitlopend op de magie van ICT die het werk van die medewerkers eenvoudig ging uitvoeren. Werkzaamheden die nog niet zo eenvoudig te specificeren laat staan te programmeren zijn.
De AI hype heeft naar mijn idee ook een grote Harry Potter Factor. Een belangrijke reden waarom deze ontwikkeling zo breed wordt omarmd; Met AI is er eindelijk de echt magische oplossing die je alleen maar een vraagje hoeft te stellen om een uitgewerkte en betrouwbare oplossing te krijgen. Probleem met magie is dat er helaas geen echte tovenaars bestaan. We moeten het doen met goochelaars die knappe trucs uithalen.
Voor veel concrete toepassingen hebben zowel de goochelaars als de tovenaars het zelfde probleem: ze zullen moeten verklappen hoe ze het gedaan hebben waarbij “its magic” geen afdoende antwoord is. Als bijvoorbeeld bij de aardbevingschade in Groningen of de toeslagenaffaire AI ingezet zou worden zal ook die AI tot een op wetgeving en afspraken gebaseerd en vooral controleerbaar (en testbaar) besluit moeten komen.
De AI hype is helaas een signaal dat we voorlopig niet van de Harry Potter Factor af zullen zijn.
Zie ook:
Adviescollege ict toetsing
Cokky Hilhorst doet boekje open over vertrek bij BIT
ICT Expert hielp overheid ICT chaos op te lossen
Het digitale spiegelpaleis dat ChatGPT heet
