Verlangen naar een vijand

Ik ben eigenlijk niet zo´n fan van Arnon Grunberg. In de volkskrant van afgelopen zaterdag schrijft hij echter rake dingen over “Nederlandse boosheid” en berichtgeving in de Telegraaf:

• “Motto van de hedendaagse burger: wie niet boos is, is niet mondig.”
• “Wie hartstochtelijk naar een vijand verlangt, zal niet bijzonder kieskeurig zijn.”

Die laatste stelling doet me denken aan een psychologisch fenomeen dat in/out-group differentiatie genoemd wordt. Ik heb jaren terug tijdens mijn studie onderzoek verricht naar dit fenomeen.

Het komt erop neer dat indien je een groep mensen op basis van maar heel vage criteria in tweeën verdeelt de mensen uit de beide groepen “vanzelf” negatiever over die in de andere groep gaan denken. Dit is waarschijnlijk een sterk en zeer oud mechanisme dat vaak ongemerkt, ook bijvoorbeeld in organisaties, optreedt. In organisaties wordt er in dit verband vaak gesproken over “team eilanden”. “Er over praten” helpt in mijn ervaring niet, je zult echt iets moeten doen om het mechanisme tegen te gaan: Je verdiepen in de ander, een tijdje meewerken op een afdeling, regelmatig overleg etc.

Terug naar Grunberg: Dat hartstochtelijk verlangen naar een vijand zit dus in ons allen…